Gofalwyr Di-dâl

Beth yw gofalwr di-dâl?

Ledled Cymru mae miloedd o bobl yn ofalwyr di-dâl. Gofalwr di-dâl yw person o unrhyw oedran sy’n darparu, neu’n bwriadu darparu, gofal a chymorth i oedolyn, neu blentyn anabl. Gallai hyn olygu gofalu am ffrind, aelod o’r teulu neu gymydog na all, oherwydd salwch, anabledd, cyflwr hirdymor, problem iechyd meddwl neu ddibyniaeth, ymdopi heb gymorth. Gallai hyn fod yn llawn amser neu am ychydig oriau’r wythnos yn unig.
Os ydych yn derbyn lwfans gofalwr, rydych yn dal yn ofalwr di-dâl.

Er y gall gofalu am rywun roi boddhad mawr, gall effeithio ar eich lles corfforol a meddyliol a gallai blaenoriaethu anghenion rhywun arall hefyd arwain at esgeuluso eich anghenion eich hun.

Efallai y byddwch yn teimlo dan bwysau, yn jyglo gwaith, gofalu a bywyd teuluol neu’n cael trafferth cael dau ben llinyn ynghyd. Efallai y byddwch yn teimlo’n unig ac wedi’ch ynysu, a dim yn gwybod lle i droi am help.

Bydd gofalu amdanoch eich hun ac estyn allan am gefnogaeth yn eich helpu i fwynhau eich bywyd a pharhau i ofalu am rywun sy’n annwyl i chi. Gobeithiwn y bydd yr adnoddau isod yn ddefnyddiol.

Cyngor hunangymorth i ofalwyr di-dâl

• Mae gofalu am eich lles corfforol a meddyliol eich hun yn bwysig. Mae yna bethau syml y gall pawb ohonom eu gwneud i helpu i ofalu am ein hiechyd meddwl. Ewch i’n hadran ‘gofalu am eich hun’ i gael rhagor o wybodaeth a chyngor.
• Ceisiwch neilltuo amser i chi’ch hun bob dydd. Gallech ddefnyddio’r amser hwn i wneud rhywbeth rydych yn ei fwynhau. Gall hyn olygu mynd am goffi neu am dro gyda ffrind, treulio amser yn yr ardd neu fynychu dosbarth ymarfer corff. Ewch i’n hadran “Pum Ffordd at Les” i gael rhagor o awgrymiadau.
• Dysgwch sgiliau newydd i’ch helpu i reoli unrhyw deimladau anodd a allai fod gennych, fel straen, gorbryder, hwyliau isel. Gweler ein cyrsiau hunangymorth isod.
• Cofrestrwch fel Gofalwr gyda’ch Meddyg Teulu. Bydd hyn yn helpu eich meddygfa i ddeall eich cyfrifoldebau gofalu, eich cyfeirio at wybodaeth, cymorth a chefnogaeth, efallai y bydd yn darparu apwyntiadau mwy hyblyg sy’n adlewyrchu eich rôl gofalu yn ogystal â chynnig pigiad ffliw blynyddol i chi (am ddim).
• Os ydych dan 18 oed a’ch bod yn helpu i ofalu am rywun, gall Cerdyn Adnabod Gofalwyr Ifanc fod yn ddefnyddiol i’ch adnabod fel gofalwr fel y gallwch gael y wybodaeth, y cymorth a’r cyngor sydd eu hangen arnoch ac mewn rhai ardaloedd gallwch fynd i nofio a defnyddio’r gampfa.
• Gall canfod amser nawr i roi trefn ar eich materion cyfreithiol ac ariannol, a rhai’r person yr ydych yn gofalu amdano, wneud materion ariannol a chyfreithiol yn llawer haws i’w rheoli yn y dyfodol.
• Cysylltwch â’ch gwasanaethau cymdeithasol lleol i ofyn am Asesiad Gofalwr. Nid yw hwn er mwyn asesu eich gallu i ofalu, ond i ddarganfod beth allai eich cefnogi yn eich rôl gofalu. Mae hwn hefyd ar gael i ofalwyr ifanc. Gall hefyd eich cynghori ynghylch a oes gennych hawl i Lwfans Gofalwr a’ch cefnogi wrth gynllunio ar gyfer Argyfwng.
• Nid ydych chi ar eich pen eich hun yn eich rôl gofalu, er bod Gofalwyr yn dweud y gall deimlo felly weithiau. Gall fod yn ddefnyddiol cymryd rhan mewn gweithgareddau sy’n digwydd yn eich cymuned leol, gan gynnwys grwpiau cymorth i Ofalwyr. Darganfyddwch beth sy’n digwydd yn eich ardal chi drwy fynd i’n tudalen ‘yn eich ardal’
• Siaradwch â theulu a ffrindiau am sut rydych yn teimlo, efallai y gallant eich helpu gyda’ch cyfrifoldebau gofalu.
• Cyngor a chefnogaeth ariannol. Gall gofalu am rywun gael effaith enfawr ar gyllid. Os ydych yn cael trafferth ymdopi, ewch i’n tudalen “pryderon ariannol” ac edrychwch yr adnoddau defnyddiol eraill isod gan gynnwys gwybodaeth am Care Collective sy’n rheoli grantiau bach.
• Mae gwybodaeth am adnoddau a sefydliadau defnyddiol eraill isod, gan gynnwys gwybodaeth am gyngor a chymorth ariannol.
• Os ydych chi neu rywun rydych yn ei adnabod angen cymorth brys – ewch i’n tudalen ‘cymorth brys’ ar unwaith.

Llinellau cymorth sy’n darparu gwybodaeth a chyngor i helpu gofalwyr di-dâl:

Os nad yw’r wybodaeth, y cyngor, yr adnoddau a’r cyrsiau ar y dudalen hon wedi ateb eich cwestiynau a/neu os ydych yn meddwl bod angen mwy o help arnoch, mae llawer o wasanaethau am ddim ar gael.

I gael cymorth gyda’ch rôl gofalu, cysylltwch â’r Care Collective neu Gofalwyr Cymru. Mae’r manylion i’w gweld yn ein hadnoddau hunangymorth isod.

I gael cymorth gyda’ch lles meddyliol, gallwch drefnu apwyntiad gyda’ch Ymarferydd Iechyd Seicolegol (PHP) neu’ch Meddyg Teulu. Ymarferwyr iechyd meddwl y GIG yw PHPs sy’n darparu gwasanaeth am ddim i bobl sy’n cael problemau iechyd meddwl ysgafn i gymedrol.
Os ydych dan 18 oed neu’n poeni am rywun dan 18 oed ac angen cyngor hunan-atgyfeiriad i wasanaethau iechyd meddwl a lles lleol yn ardal Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan, cysylltwch â SPACE-Wellbeing.

Neu fel arall cysylltwch â llinell gymorth gymeradwy arall. Mae rhai gwasanaethau ar gael 24 awr y dydd, 365 diwrnod y flwyddyn.