Gofalwyr

Ledled Cymru mae miloedd o bobl yn gofalu am rywun a all fod yn oedrannus, yn anabl neu sydd â chyflwr iechyd corfforol neu feddyliol. Gallai hyn fod yn amser llawn neu am ychydig oriau’r wythnos yn unig. Os ydych yn gofalu am rywun mae’r adran hon ar eich cyfer chi.

Er y gall gofalu am rywun roi boddhad mawr, gall effeithio ar eich lles corfforol a meddyliol. Gallai blaenoriaethu anghenion rhywun arall arwain at esgeuluso eich anghenion eich hun. Mae gofalwyr hefyd yn sôn am deimlo’n unig ac yn ynysig, ac yn ansicr o ble i droi am help. Bydd gofalu amdanoch eich hun ac ymestyn allan am gefnogaeth yn eich helpu i fwynhau eich bywyd a pharhau i ofalu am rywun annwyl.

Cyngor hunangymorth ar gyfer eich lles meddyliol

• Mae gofalu am eich lles corfforol a meddyliol eich hun yn bwysig. Mae yna bethau syml y gallwn ni i gyd eu gwneud i helpu i ofalu am ein hiechyd meddwl. Ewch i’n hadran ‘gofalu amdanoch eich hun’ am ragor o wybodaeth a chyngor ar fwyta’n iach a chysgu, os ydych yn cael trafferth cysgu.
• Ceisiwch neilltuo amser i chi’ch hun bob dydd. Gallech chi ddefnyddio’r amser hwn i wneud rhywbeth rydych chi’n ei fwynhau. Gall hyn olygu mynd am goffi neu gerdded gyda ffrind, amser yn yr ardd neu ddosbarth ymarfer corff. Ewch i’n hadran “Pum Ffordd at Les” am ragor o awgrymiadau.
• Dysgwch sgiliau newydd i’ch helpu i reoli unrhyw deimladau anodd a allai fod gennych, fel straen, pryder, hwyliau isel. Gweler ein cyrsiau hunangymorth isod.
• Cofrestrwch fel Gofalwr gyda’ch Meddyg Teulu. Bydd hyn yn amlygu i’r feddygfa fod gennych gyfrifoldebau gofalu.
• Gall fod yn ddefnyddiol cymryd rhan mewn trafodaethau am y gofal a’r driniaeth a ddarperir i’r person rydych yn gofalu amdano. Gallech drafod sut y byddent yn teimlo am roi caniatâd i chi gymryd rhan yn eu cynllunio gofal.
• Cysylltwch â’ch gwasanaethau cymdeithasol lleol i ofyn am Asesiad Gofalwr. Nid yw hyn er mwyn asesu eich gallu i ofalu, ond beth allai eich cefnogi yn eich rôl ofalu. Gallant hefyd eich cynghori ynghylch a oes gennych hawl i Lwfans Gofalwr a’ch cefnogi wrth gynllunio ar gyfer Argyfwng.
• Nid ydych chi ar eich pen eich hun yn eich rôl ofalu, er bod Gofalwyr yn dweud y gall deimlo felly weithiau. Gall fod yn ddefnyddiol cymryd rhan mewn gweithgareddau sy’n digwydd yn eich cymuned leol, gan gynnwys grwpiau cymorth i Ofalwyr. Darganfyddwch beth sy’n digwydd yn eich ardal chi drwy fynd i’n tudalen ‘yn eich ardal chi‘.
• Siaradwch â theulu a ffrindiau am sut rydych chi’n teimlo, efallai y gallant eich helpu gyda’ch cyfrifoldebau gofalu.
• Os oes angen gwybodaeth a chyngor arnoch ar gyfer gwasanaethau lleol i ofalwyr megis rhyddhau o’r ysbyty, cynllunio gofal a chymorth eiriolaeth, cysylltwch â’r prosiect Caffe’r Gofalwyr. Gweler adnoddau hunangymorth isod.
• Os ydych chi neu rywun rydych chi’n ei adnabod angen cymorth brys – ewch i’n tudalen ‘cymorth brys‘ ar unwaith.

Am gyngor a chefnogaeth ariannol

• Gall gofalu am rywun gael effaith enfawr ar gyllid, os ydych yn cael trafferth ymdopi edrychwch ar ein tudalen “pryderon ariannol”.
• Mae Cydweithfa Gofal yn rheoli’r Cynllun Grantiau Bach i Ofalwyr, mae gwybodaeth am y grantiau i’w gweld yn yr adran isod yn ein hadnoddau hunangymorth isod. Mae pedair cronfa grant ar gael. Mae’r Cynllun Grantiau Bach i Ofalwyr, a reolir gan y Gydweithredfa Gofal yn cynnwys:
  • Hanfodion Gofalwyr – uchafswm dyfarniad o £300
  • Seibiant Gofalwyr – uchafswm dyfarniad o £500
  • Mynediad Gofalwyr – uchafswm dyfarniad o £500
  • Sgiliau Gofalwyr – uchafswm dyfarniad o £500

Os oes angen cymorth pellach arnoch

• Os nad yw’r wybodaeth, cyngor, adnoddau a chyrsiau ar y dudalen hon wedi bod yn ddefnyddiol a/neu rydych chi’n meddwl bod angen mwy o help arnoch chi, mae llawer o wasanaethau am ddim ar gael.
• I gael cymorth gyda’ch rôl ofalu cysylltwch â’r Care Collective neu Gofalwyr Cymru. Gweler y manylion yn ein hadnoddau hunangymorth isod.
• I gael cymorth gyda’ch lles meddyliol, gallwch wneud apwyntiad gyda’ch Ymarferydd Lles Seicolegol (PWP) neu Feddyg Teulu. Mae PWPs yn ymarferwyr iechyd meddwl y GIG sy’n darparu gwasanaeth am ddim i bobl sy’n profi problemau iechyd meddwl ysgafn i gymedrol.
• Os ydych o dan 18 oed neu’n poeni am rywun o dan 18 oed ac angen Cymorth/hunan gyfeirio ar frys i wasanaethau iechyd meddwl a lles lleol yn ardal Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan, cysylltwch â SPACE-Wellbeing.
• Neu fel arall cysylltwch â llinell gymorth gymeradwy arall. Mae rhai gwasanaethau ar gael 24 awr y dydd, 365 diwrnod y flwyddyn.