Rhieni

Rhieni ac iechyd meddwl

Er y gall magu plant roi boddhad mawr, rydym ni yn Melo yn gwybod pa mor heriol y gall fod i gydbwyso’r holl ofynion y mae’n rhaid i rieni a gofalwyr ymdopi â nhw. Gall hyn effeithio ar eich lles corfforol a meddyliol. Mae pob teulu yn cael anhawster o bryd i’w gilydd. Weithiau gall fod yn anodd meddwl pa wybodaeth neu help sydd ei angen arnoch.

Os ydych chi’n profi hwyliau isel neu iselder, neu’n poeni am blentyn yn eich gofal sy’n cael y teimladau hyn, yna mae’n bwysig estyn allan am gymorth. Siaradwch â ffrind, aelod o’r teulu neu weithiwr iechyd proffesiynol – gweler yr adran isod ‘os oes angen cymorth pellach arnoch’.

Gofalu amdanoch eich hun fel rhiant

Mae dod yn rhiant newydd yn newid mawr a gall newidiadau mawr fod yn heriol. Gallant effeithio ar sut rydym yn teimlo.

Yn dilyn genedigaeth babi gall rhai menywod deimlo’n isel ac yn emosiynol. Gall hyn ddigwydd 2 neu 3 diwrnod ar ôl genedigaeth. Yn aml mae’n ysgafn ac yn gwbl arferol. Efallai y byddwch yn clywed pobl yn ei alw’n ‘baby blues’. Os bydd y symptomau hyn yn para mwy nag ychydig ddyddiau neu’n dechrau’n hwyrach, dylech siarad â’ch bydwraig neu ymwelydd iechyd.

Gall rhai mamau newydd brofi iselder ôl-enedigol. Gall symptomau iselder ôl-enedigol ddigwydd ddyddiau, wythnosau neu hyd yn oed fisoedd ar ôl genedigaeth eich babi ac mae’n effeithio ar 1 o bob 10 mam newydd. Efallai y byddwch yn teimlo’n drist ac yn isel, yn ddagreuol am ddim rheswm, yn ddiwerth, yn flinedig, yn methu ag ymdopi, yn flin ac yn ddig, yn euog, yn elyniaethus neu’n ddi-hid tuag at eich gŵr neu bartner neu’n elyniaethus neu’n ddi-hid tuag at eich babi.

Os ydych yn teimlo bod gennych symptomau iselder ôl-enedigol yna dylech siarad â’ch Ymwelydd Iechyd neu Feddyg Teulu a fydd yn gallu trefnu cymorth ychwanegol i chi os bydd ei angen arnoch.

Cyngor hunangymorth i rieni

Gall dod o hyd i amser i chi’ch hun fod yn anodd iawn fel rhiant/gofalwr. Fodd bynnag, mae’n bwysig iawn fel rhiant i gael rhywfaint o amser i chi’ch hun a gwneud rhywbeth i chi. Ni ddylech deimlo’n euog. Mae neilltuo amser i chi’ch hun nid yn unig yn werthfawr i chi ond hefyd i’ch plentyn. Mae’n ei helpu i ddysgu pwysigrwydd hunanofal a hunan-dosturi. Mae hefyd yn eich helpu i ailegnïo, a all roi teimlad o dawelwch a/neu egni newydd, gan ei gwneud hi’n haws ymdopi â’r elfennau mwy heriol o fod yn rhiant!

Mae yna gamau y gall pawb ohonom eu cymryd i amddiffyn a gofalu am ein lles meddyliol:

• Efallai y byddwch yn gallu ffitio rhai o’r ‘Pum Ffordd at Les’ yn eich diwrnod.
• Os ydych yn cael trafferth gyda’ch teimladau, byddwch yn dawel eich meddwl bod hyn yn arferol. Efallai y byddai’n ddefnyddiol i chi siarad â’ch teulu a’ch ffrindiau ynglŷn â sut rydych yn teimlo. Neu gysylltu â’ch Ymwelydd Iechyd neu Feddyg Teulu. Gallwch hefyd edrych ar ein hadnoddau, cyrsiau a llinellau cymorth isod.
• Efallai y bydd y wybodaeth ar ein tudalen Ymwybyddiaeth Ofalgar yn ddefnyddiol i chi.
• Neu rhowch gynnig ar un o’n cyrsiau ymwybyddiaeth ofalgar am ddim.
• Os ydych yn rhiant newydd, efallai y byddai’n ddefnyddiol i chi ymuno â grŵp rhieni a phlantos yn eich ardal leol. Holwch eich Ymwelydd Iechyd, neu edrychwch ar ein tudalen ‘yn eich ardal’ i gael rhagor o wybodaeth am weithgareddau lleol.
• Os ydych yn rhiant newydd, beth am roi cynnig ar un o’n cyrsiau ‘Byw Bywyd yn Llawn’ am ddim. Mae llawer o rieni wedi teimlo eu bod yn ddefnyddiol.
• Os ydych yn rhianta plentyn sydd ag anghenion cymhleth, efallai y bydd rhai o’r adnoddau hyn yn ddefnyddiol: Plant ag anghenion cymhleth – Iachach Gyda’n Gilydd
• Os ydych yn rhiant i blentyn hŷn/person ifanc yn ei arddegau ac yn poeni am ei iechyd meddwl, gweler ein cyrsiau SilverCloud, a restrir isod. Mae gennym hefyd ystod o wybodaeth ar ein gwefan a allai fod yn ddefnyddiol fel rhiant i berson ifanc yn ei arddegau, i chi neu riant arall, sy’n ymdrin â hunan-niweidio, teimladau hunanladdol, gamblo, LGBTQIA+
• Ewch i wefan Iachach Gyda’n Gilydd sy’n cynnwys ystod o wybodaeth a chyngor i rieni/gofalwyr. Gellir gweld yr adnodd hwn isod. Iachach Gyda’n Gilydd
• Os ydych yn poeni am arian ewch i’n tudalen Pryderon Ariannol am gyngor. Os ydych yn feichiog neu os oes gennych blentyn dan 4 oed, efallai y bydd gennych hawl i gymorth ychwanegol ar gyfer ffrwythau, llysiau, llaeth a fitaminau.
• Os ydych chi, neu rywun rydych yn ei adnabod, angen cymorth brys – ewch i’n tudalen cymorth brys ar unwaith.

Os oes angen cymorth pellach arnoch

Os nad yw’r wybodaeth, y cyngor, yr adnoddau a’r cyrsiau ar y dudalen hon wedi bod yn ddefnyddiol a/neu os ydych yn meddwl bod angen mwy o help arnoch, mae llawer o wasanaethau cymorth am ddim ar gael. Gweler ein llinell gymorth isod am wasanaethau penodol sy’n cefnogi rhieni/teuluoedd/pobl ifanc.

Am gymorth nad yw’n frys i’ch plentyn os yw’n oedran cyn-ysgol, dilynwch ddolen hon i ddarganfod sut i gysylltu â’ch Ymwelydd Iechyd Ymwelwyr Iechyd – Iachach Gyda’n Gilydd.

Am gymorth nad yw’n frys i’ch plentyn os yw’n oedran ysgol, dilynwch y ddolen hon i gael gwybod sut i gysylltu â’ch Nyrs Ysgol.

Os ydych chi’n byw yn ardal Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan, angen help gyda’ch iechyd meddwl a’ch bod dros 18 oed, gofynnwch am apwyntiad gydag Ymarferydd Iechyd Seicolegol (PHP). Mae Ymarferwyr wedi’u lleoli ym mhob meddygfa leol. Neu cysylltwch â’ch Meddyg Teulu.

Os ydych dan 18 oed neu’n poeni am rywun dan 18 oed ac angen cyngor/hunan-atgyfeiriad i wasanaethau iechyd meddwl a lles lleol yn ardal Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan, cysylltwch â SPACE-Wellbeing.

Neu fel arall cysylltwch â llinellau cymorth cymeradwy eraill. Mae rhai gwasanaethau ar gael 24 awr y dydd, 365 diwrnod y flwyddyn.